افزایش و کاهش سرمایه شرکت

افزایش سرمایه شرکت به معنی افزایش اسمی میزان سرمایه ثبت شده شرکت یا افزایش تعداد سهام منتشر شده توسط شرکت های سهامی می باشد.

شرکت‌ها در مواقعی که احتیاج به نقدینگی برای فعالیت‌های جدید یا توسعه فعالیت های قبلی دارند، از مزایای حضور در بورس یعنی اقدام به افزایش سرمایه استفاده می نمایند. تامین مالی از طرق مختلفی همچون آورده نقدی، استفاده از اندوخته‌های سنوات گذشته، صرف سهام و یا ترکیبی از موارد مذکور صورت می‌گیرد.

اما جالب است بدانید که یک شرکت چگونه و طی چه مراحلی میزان سرمایه خود را افزایش می‌دهد. معمولا، پس از پیشنهاد هیئت مدیره، ارائه طرح توجیهی، مشخص نمودن روش و محل سرمایه گذاری، و تعیین میزان افزایش سرمایه، این افزایش به میزان مشخص به تصویب مجمع عمومی فوق العاده خواهد رسید.

سپس، هیئت مدیره پس از طی مراحلی با جلب رضایت سازمان بورس اوراق بهادار، اقدام به ثبت افزایش سرمایه می‌نماید. در ادامه، جزئیات دقیق تری در رابطه با افزایش سرمایه به همراه مستندات قانون تجارت و نیز ذکر یک مثال به شما ارائه خواهیم کرد.

تغییر در سرمایه شرکت تنها در صلاحیت مجمع فوق العاده سهامداران شرکت می‌باشد. لازم به یادآوری است که این مجمع با حضور بیش از نصف سهام، دارای حق رای می باشد. در نوبت دوم دعوت نیز با حضور بیش از یک سوم سهام به حد نصاب قانونی رسیده و تصمیمات مجمع فوق العاده با اکثریت دو سوم آرا در جلسه رسمی معتبر می شوند. (مواد ۸۳ و۸۴ و ۸۵ قانون تجارت جمهوری اسلامی ایران)

کاهش سرمایه شرکت

اگرچه می توان شاهد افزایش سرمایه یک شرکت بود، اما گاهی امکان کاهش آن نیز وجود دارد. بطور کلی، کاهش سرمایه شرکت به دو صورت انجام می‌شود:

کاهش اختیاری سرمایه شرکت

در مواردی که شرکت قصد ندارد به سرعت به اهداف خود برسد و بیش از مبلغ سرمایه در اختیار دارد، می‌تواند قسمتی از سرمایه خود را کاهش داده و به شرکاء مسترد دارد. طبق ماده ۱۸۹ اصلاحی، مجمع عمومی فوق العاده شرکت می‌تواند به پیشنهاد هیئت مدیره در مورد کاهش سرمایه به طور اختیاری تصمیم بگیرد.

اما به شرط اینکه در اثر کاهش، به تساوی حقوق سهام لطمه‌ای وارد نشده و سرمایه شرکت از حداقل مبلغ مقرر کمتر نشود. (مثلا سرمایه شرکت‌های سهامی از پنج میلیون ریال و سهامی خاص از یک میلیون ریال کمتر نشود.)

بطور کلی، کاهش سرمایه به دو طریق ممکن است:

1. کاهش تعداد سهام، که در اینصورت بعضی از شرکا قیمت اسمی سهم خود را دریافت و با رضایت از شرکت خارج می‌شوند.
2. کاهش مبلغ اسمی سهام، مثلا سهام ده هزار ریالی به پنج هزار ریال تنزل و مازاد آن به صاحبان سهام مسترد می‌شود.

لازم به ذکر است که خرید سهام شرکت توسط‌‌ خود شرکت ممنوع است، زیرا در این صورت سرمایه شرکت بدون آگهی شدن کاهش سرمایه، تقلیل می یابد.

کاهش اجباری سرمایه شرکت

اگر کاهش سرمایه در اثر برداشت نبوده و نصف سرمایه شرکت از بین رفته باشد، در این صورت قانون، هیئت مدیره شرکت را موظف به دعوت مجمع عمومی نموده تا نسبت به بقاء یا انحلال شرکت تصمیم بگیرند. البته در این شرایط، مجمع عمومی تصمیم به انتشار سهام جدید، کاهش سرمایه، و یا انحلال شرکت خواهد گرفت.

در هر حال، این تصمیم را مدیران شرکت مطابق قوانین به اطلاع مرجع ثبت شرکت‌ها خواهند رساند. هرگاه مجمع عمومی فوق العاده رأی به انحلال شرکت نداده و حداقل سرمایه تعیین شده برای شرکت های سهامی کم نباشد، باید در‌‌ همان جلسه با رعایت مقررات، سرمایه شرکت را به سرمایه موجود کاهش داد.